Λαβρόφ, Πιοτρ

(Pyotr Lavrov, Μελέκοβο 1823 – Παρίσι 1900). Ρώσος φιλόσοφος, δημοσιολόγος και κοινωνιολόγος. Καταγόταν από οικογένεια γαιοκτημόνων. Φοίτησε στη σχολή πυροβολικού της Αγίας Πετρούπολης και στη συνέχεια δίδαξε μαθηματικά σε στρατιωτικές σχολές της ίδιας πόλης. Από το 1850 έως το 1860 δημοσίευσε διάφορες μελέτες με παιδαγωγικό, φιλοσοφικό και ιστορικό περιεχόμενο, σχετιζόμενες με τις φυσικομαθηματικές επιστήμες. Ένα ταξίδι του στο Λονδίνο (1871) στάθηκε η αφορμή της γνωριμίας του με τον Καρλ Μαρξ και τον Φρίντριχ Ένγκελς, κάτι το οποίο οδήγησε τον Λ. να ασπαστεί τις ιδέες τους. Διετέλεσε διευθυντής της εφημερίδας και του περιοδικού Εμπρός (1873-76), όργανο του ρωσικού επαναστατικού κινήματος, αλλά συγχρόνως και βήμα του διεθνούς εργατικού και σοσιαλιστικού κινήματος. Το 1877 εγκαταστάθηκε στο Παρίσι και εργάστηκε για τη δημιουργία των προϋποθέσεων που θα ευνοούσαν τη σύγκληση συνεδρίων διαφόρων ομάδων Ρώσων επαναστατών και πολιτικών προσφύγων, με σκοπό την ενοποίησή τους. Εργάστηκε επίσης για την οργάνωση των εκδόσεων της Λαϊκής θέλησης και της Ρωσικής κοινωνικής επαναστατικής βιβλιοθήκης. Η ενασχόληση του Λ. με τον χώρο της φιλοσοφίας ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 1860. Στα κείμενα αυτά, λαμβάνοντας ως αφετηρία τις ορθολογιστικές παραδόσεις της φιλοσοφίας, άσκησε κριτική στη θρησκεία και στις μυστικές μορφές του ιδεαλισμού, ενώ διακήρυξε την πεποίθησή του ότι κύριο καθήκον της επιστήμης αποτελεί η προσπάθεια αποκάλυψης των νόμων της ηθικής, δηλαδή των νόμων που αφορούν τις κοινωνικές σχέσεις των ανθρώπων. Με αυτό τον τρόπο η νέα γενιά θα εισέπραττε την κατάλληλη καθοδήγηση, ώστε να συμμετέχει συνειδητά στην κοινωνική ζωή. Σύμφωνα με τις θεωρίες του Λ., η ιστορική ζωή της ανθρωπότητας ξεκινά από τη στιγμή που γεννιέται στον άνθρωπο η ενσυνείδητη τάση για πρόοδο. Παρά τον υποκειμενικό και ιδεαλιστικό χαρακτήρα της, η κοινωνιολογία του Λ. συνέβαλε στην εξέλιξη της Ρωσίας, αφού αποτέλεσε τη θεωρητική βάση της δραστηριότητας μιας σημαντικής ομάδας επαναστατών (ναρόντνικοι). Αργότερα, επηρεασμένος από τις θεωρίες του Μαρξ, τροποποίησε κάπως τις απόψεις του για την ιστορική εξέλιξη. Στα τελευταία του έργα ο σοσιαλισμός εμφανίζεται όχι μόνο ως ηθικό ιδανικό αλλά και ως αναπόφευκτο αποτέλεσμα της σύγχρονης εξέλιξης της οικονομικής ζωής. Τα πιο σημαντικά έργα του είναι: Δοκίμια ζητημάτων της πρακτικής φιλοσοφίας (1860), Τρεις διαλέξεις για τη σύγχρονη σημασία της φιλοσοφίας (1861) και Ιστορικές επιστολές (1869).